مصالح ساختمانی چیست؟
در تعریف جامع به کلیه موادی که در صنعت عمران برای ساختمان سازی استفاده می‌شود، مصالح ساختمانی (به انگلیسی Building Materials) می‌گویند. بعضی از این مواد به صورت مستقیم از طبیعت به دست می‌آیند و بعضی دیگر حاصل دست انسان‌ها در کارخانه‌ها می‌باشند.
از مرحله ابتدایی هر پروژه یعنی سفت کاری تا مراحل انتهایی یعنی نازک کاری، از انواع مواد ساختمانی استفاده می‌گردد. پرمصرف‌ترین این مصالح سیمان، بتن، آجر، مقاطع فولادی و غیره هستند. این مواد در دسته‌بندی‌های مختلفی وجود دارند که در ادامه به شرح آن خواهیم پرداخت.
انواع مصالح ساختمانی
خاک رس و آجر
خاک رس از مواد پرکاربرد در صنعت ساختمان‌سازی محسوب می‌شود. از لحاظ کاربرد، خاک‌ها در 2 نوع چسبنده و غیرچسبنده وجود دارند. خاک رس نوعی خاک چسبنده با دانه‌بندی ریز است که از تخریب سنگ آذرین حاصل می‌شود.این خاک برای ساخت آجر، سفال، سرامیک و غیره مورد استفاده قرار می‌گیرد و به کنترل دمای داخلی ساختمان، کمک شایانی می‌کند. همان‌طور که اشاره شد، آجر از مخلوط خاک رس و دیگر مواد در کوره‌های آجرپزی، حاصل می‌گردد.
انواع مختلفی از آجرها وجود دارند اما نوع ساده آن بیش‌ترین کاربرد را در نمای ساختمان دارد و آجرهایی همچون نوع سفالی در ساخت دیوار و سقف بکار گرفته می‌شوند. لازم به ذکر است که درون آجرها برای درگیری بهتر با ملات، حفره‌هایی عمیق ایجاد می‌گردد. انواع آجرها شامل آجر لعابی، آجر ماشینی و آجر ماسه آهکی می‌شود.
بتن
بتن از ترکیب آب و سیمان حاصل می‌شود و برای ساخت فونداسیون یا کل سازه از آن استفاده می‌کنند. اگرچه بتن به‌تنهایی کاربردی در ساخت‌وساز ندارد و برای افزایش مقاومت کششی، برخی از مقاطع فولادی مانند میلگرد آجدار را به آن اضافه می‌کنند. بتن انواع مختلفی دارد که با توجه به وضعیت پروژه، یکی از آن‌ها را انتخاب می‌کنند:
1.بتن سبک
2.بتن خود متراکم
3.بتن پلیمری
4.بتن متخلخل
5.بتن شفاف
6.بتن بستر (مگر)
7.بتن خلا یا بتن مکیده
مقاطع فولادی
مقاطع فولادی از جمله مهم‌ترین اجزا در یک پروژه ساختمانی به شمار می‌روند. میلگردها، انواع پروفیل‌های باز و بسته و غیره از جمله پرکاربردترین مقاطع هستند که مقاومت و استحکام سازه را افزایش می‌دهند.
سنگ
یکی از در دسترس‌ترین مصالح ساختمانی، سنگ‌ها هستند. سنگ‌ها از ترکیب یک یا چند کانی ساخته می‌شوند و در اکثر مراحل ساخت و ساز از فونداسیون گرفته تا ساخت پله، نما و نازک‌کاری کاربرد دارند که قیمت سنگ‌های نما، به دلیل کمیاب بودن و زیبایی، معمولا گران‌تر است. ساخت تونل، پل، کف‌سازی، پله، دکوراسیون داخلی و غیره، از معمول‌ترین کاربرد انواع مختلف سنگ است.
سرامیک
سرامیک از فرآوری خاک رس و گرما دادن آن ساخته می‌شود و برای پوشش قسمت‌هایی از ساختمان مانند کف، دیوارها، پیشخوان آشپزخانه و حتی سقف کاربرد دارد. از این مصالح ساختمانی در برخی از مناطق حتی برای نمای ساختمان نیز استفاده می‌شود.
چوب
چوب یکی دیگر از مصالح است که مستقیما از طبیعت به دست می‌آید. بر اساس شرایط آب و هوایی در ساخت بسیاری از ساختمان‌ها، از چوب نیز استفاده می‌شود. چوب‌ها به دو دسته‌ی طبیعی و مصنوعی تقسیم می‌شوند.چوب طبیعی همان‌طور که از نام آن برمی‌آید، چوب درختان جنگل است و دارای رنگ و بافت طبیعی می‌باشد. در مقابل چوب‌های مصنوعی حاصل فرآوری چوب طبیعی هستند و به علت مقاومت در برابر نفوذ آب، حرارت، گرد و غبار و تنوع بالا، در موارد مختلفی کاربری دارند.
کاربرد چوب‌ها شامل موارد زیر می‌شود:
1.نماسازی ساختمان
2.راه‌پله‌ها و تیرهای چوبی
3.باربر ساختمان
4.کف‌پوش و دیوارپوش
لوله های پلاستیکی
پلاستیک مزایای مختلفی مانند مقاومت و انعطاف پذیری بالا دارد؛ همین امر منجر شده که در ساختمان‌سازی به وفور از آن استفاده شود.لوله‌های پلاستیکی که زیر سطوح بتنی در ساختمان‌ها نفوذ کرده‌اند، نوعی ترکیب مصنوعی شیمیایی هستند که در قالب و شکل‌های مختلفی تولید می‌شوند. لوله‌های پلاستیکی از سازگاری بالا و وزن بسیار پایین برخوردارند. به همین علت در این صنعت از آن استفاده بسیاری می‌شود.
شیشه
شیشه ماده‌ای با شفافیت و شکنندگی بالا است که با ترکیب ماسه و سیلیکات ساخته می‌شود. البته در حال حاضر شیشه‌هایی با عنوان شیشه نشکن یا سکوریت ساخته می‌شوند که با افزودن برخی مواد، مقاومت آن‌ها در برابر شکستن افزایش یافته است. انواع شیشه‌های مورد استفاده در ساختمان‌ها شامل موارد زیر می‌شود:
1.شیشه دوجداره
2.شیشه رنگی
3.شیشه رفلکس
4.شیشه لمینت
5.شیشه سکوریت
قاب های ساختمانی
قاب‌های ساختمانی یکی از اجزای اصلی سازه محسوب می‌شوند و در تعریف به چگونگی قرارگیری، ترکیب اجزای باربر سازه که شامل مهاربند، تیر و ستون می‌باشد و نحوه اتصال آن‌ها به یک‌دیگر، قاب ساختمانی گفته می‌شود که مستقیما بر انتقال بارهای عمودی و افقی تاثیر خواهند گذاشت. قاب‌های ساختمانی در انواع قاب ساده، قاب مهاربندی شده و قاب خمشی وجود دارند.
خرپا
خرپا سازه‌ای فلزی است که از اتصال اجزای مثلثی شکل به یک‌دیگر ساخته می‌شود و در ساخت خرپا، سوله و دیگر انواع سازه مورد استفاده قرار می‌گیرد.
