خرپا یا میلگرد زیگزاگ چیست؟
میلگردها بسته به کاربردشان در صنعت ساختمان‌سازی اسامی خاصی پیدا می‌کنند؛ میلگرد حرارتی، میلگرد اصلی، میلگرد عرضی و میلگرد زیگزاگ از جمله این اسامی است. وجه تشابه همه‌ی این میلگردها در استفاده آنها برای استحکام ساختمان است. به‌طور مثال میلگرد حرارتی برای جلوگیری از ترک خوردگی بتن در ساختمان و میلگرد تقویتی برای افزایش مقاومت میلگردها در نقاطی که در برابر نیروهای کششی و خمشی استحکام کافی وجود ندارد، استفاده می‌شوند.
خرپا چیست؟
میلگردهای زیگزاگ که به آن خرپا نیز گفته می‌شود، نوعی از اتصال میلگردهای آجدار با میلگردهای ساده به صورت زیگزاگ است که دارای طراحی طولانی و مستقیم می‌‌باشند؛ آنها دارای یک وتر بالایی و یک وتر پایینی هستند که توسط شبکه‌های عمودی و مورب از یکدیگر جدا شده‌اند. خرپا یکی از مصالحی است که باید قبل از آن که در ساختمان به کار گرفته شود، در کارگاهی ساخته شود. این نوع میلگردها در ساخت تیرچه استفاده می‌شود و اسامی مختلفی دارند که می‌توان به اسامی تیرچه زیگزاگ و یا خرپا اشاره کرد.
روش ساخت خرپا
برای ساخت خرپا روش‌های مختلفی وجود دارد امروزه در بیشتر کشورها از روش اتوماتیک برای ساخت آن استفاده می‌شود، اما هنوز کارگاه‌های دستی که با ابزار خم و برش اقدام به ساخت میلگرد زیگزاگ می‌نمایند، در کشور کم نیستند. برای آشنایی بیشتر این دو روش را به اختصار توضیح می‌دهیم:
روش دستی ساخت
در این روش ابتدا میلگردها در کنار هم قرار می‌گیرند و طولی که قرار است خرپا بر اساس آن ساخته شود، علامت‌گذاری می‌شود. در مرحله بعد میلگردها در دستگاه برش‌زن قرار گرفته و نقطه‌های علامت‌‌زده شده برش داده می‌شوند. میلگردهای زیگزاگی در این مرحله، در قسمت‌های از قبل تعبیه شده گذاشته می‌شوند که دو میلگرد به موازات هم در پایین و یک میلگرد در قسمت بالا قرار می‌گیرد، به گونه‌ای که شکل سطح مقطع مثلثی شکل شود.
در مرحله‌ی بعد، میلگردهای پایینی با توجه به این نکته که طول این میلگردها بستگی به دهانه‌ی خرپا دارد، به‌وسیله میلگردهای کوچک به یکدیگر جوش داده می‌شوند. بعد از جوش دادن میلگردها، میلگردهای زیگزاگی به دو میلگرد دیگر جوش داده می‌شود. در بعضی از کارگاه‌ها میلگردهای زیگزاگی را خودشان با دستگاه‌های خم به شکل ۷ برعکس در می‌آورند، اما بسیاری از شرکت‌ها این خرپاها را از کارخانه‌ها خریداری می‌نمایند. شکلی که میلگرد در آخر کار به خود می‌گیرد به صورت زیر است:
روش مکانیزه ساخت
در این روش که در کارخانه‌های پیشرفته و تنها به‌وسیله یک کارگر انجام می‌شود، تمام مراحل با دستگاه و با سرعت بالاتر انجام می‌گیرد. ابتدا میلگردهای دارای کربن کم که به صورت کلاف روی هم قرار دارند، با گذشتن از بین غلتک‌های ویژه صاف شده و تحت کشش قرار می‌گیرند. سپس گروهی دیگر از میلگردها تحت فشار، به شکل ۷ برعکس در آمده و به آنها نیز میلگرد زیگزاگ گفته می‌شود. در هر مرحله بعد، این میلگردها در دستگاه زیگزاگ میلگرد به روش الکتریکی، با استفاده از نقطه جوش و با کمک آرماتور به یکدیگر وصل می‌شوند و نهایتا خرپای ساخته شده به اندازه‌ی لازم، برش داده می‌شود.
نکاتی در ساخت میلگرد زیگزاگ باید رعایت شود:
در بعضی از کارگاه‌ها بسته به سفارش مشتری و یا نحوه‌ی تولید در پایین خرپا به جای استفاده از میلگرد از نبشی استفاده می‌شود.
در اتصال میلگردها از میلگردهای A3 ساده و یا آجدار استفاده می‌شود.
برای رفع مشکل جوش پایینی خرپا ابتکار جالبی در مناطقی از ایران انجام شد. به این صورت که در زمان خم میلگرد ارتفاع میلگرد عرضی را بلندتر از خرپا انتخاب می‌کنند و در نقطه‌پایینی، میلگرد را به شکل قلاب با میلگردهای زیرین اتصال می‌دهند.
البته تیرچه قلابدار معایبی نیز دارد که عبارت است از
تیرچه به دلیل وزن میلگرد عرضی بیشتر، سنگین‌تر می‌شود
پوشش بتن به دلیل حجیم‌تر شدن میلگرد کمتر می‌شود
میلگردهای زیگزاگ به میلگردهای کششی به‌اندازه کافی گیرایی نخواهد داشت.
اجزای خرپا
زمانی که قرار است یک خرپا ساخته شود، باید با اجزاء آن آشنا بود که عبارتند از:
1.میلگرد کششی (پایینی)
2.میلگرد بالایی
3.میلگرد عرضی (زیگزاگی)
ویژگی‌های میلگرد زیگزاگ (تیرچه خرپایی)
همان‌گونه که در روش ساخت توضیح داده شد، میلگرد زیرین در خرپا در واقع دو میلگرد به موازات هم است و در صورتی که از میلگرد گرم نورد دیده برای میلگرد تقویتی استفاده شود، نوع میلگرد آج ۳۴۰،آج ۴۰۰ و آج ۵۰۰ و اگر از میلگرد سرد نورد دیده استفاده شود، نوع میلگرد فقط آجدار خواهد بود. قطر آماتورهای زیرین هم بین قطر شش تا ۱۶ میلی‌متر در نظر گرفته می‌شود.
میلگرد عرضی یا زیگزاگ باید از نوع گرم نورد دیده (آج ۳۴۰ و ساده ۲۴۰) و قطر این میلگردها نباید از چهار میلی‌متر کمتر باشد. در میلگرد بالایی در هر دو حالت میلگرد سرد نورد دیده و گرم آن، از میلگرد آج ۳۴۰ و بالاتر استفاده می‌شود.
